Segah- ilahi eşqin tərənnümüdür. Bu muğamda ruhi əzablara insanın daimi canatımı ifadə edilir.
Rast-öz ruhi qüvvəsinin dərkindən və insanın özünü mütləq şəxsiyyət kimi anlaya bilməsindən doğan təntənədir. Rast həmdə elə bir əqidənin daşıyıcısıdır ki, mütləq rahatlığın tapılması ölçməzliyə, insanın xeyirxah başlanğıcına inam doğurur. Bu təntənə insan şəxsiyyətinə əxlaqi əzəmətindən yaranır. Bu mənada Rast həm də həqiqəti görən və dərk eləyən insanın hekayətidir.
Rahab-özünədalmadır, fərdi təşəbbüskarlığını və mənəvi kamilləşmənin boy göstərməsidir. Rahab həqiqətə, gözəlliyə və xeyirxahlığa aparan yoldur. Elə buna görə də muğamda kəskin təzadlar yox dərəcəsindədir, musiqi dərin bir sükutu və rahatlığı əks etdirir.
Cahargah-insanın özü, öz fərdiyyəti üzərində qələbədir. Bu, elə bir vəziyyəti əks etdirir ki, burada insan qəmsizdir, əzabsızdır, arzusuz ---- niyyətsizdir, bir sözlə bütün hissi ehtiraslardan tam azaddır.
Əraq-- qəhrəmanlıq muğamıdır, həyat və ölüm qarşısında qorxmazlıqdır. Bu insanın bütün daxili qorxulardan təmizlənməsi, bütün maneələri dəf edib, həqiqətə çatmasıdır.
Humayun-- ölməzliyə və azadlığə çevrilərək muğamda insanın varlığı və fərdi " mən” i mütləqə qayıdır. Bu, nurlanma vəziyyətindədir ki, inamın və bilginin vəhdəti kimi tərənnüm olunan ruhi azadlıqdan doğur.
Bayatı-Qaçar- mərhəmətdir, ilahinin iradəsinə uyğun şəkildə xeyirxahlıq göstərməkdir. Bu mərhələdə Insan dupduru bir idrak sahibinə çevrilərək öz kamilliyini dərk edir.
Bayatı-İsfahanda -- insanın elə bir mənəvi vəziyyəti əks olunur ki, burada o, xeyir barədə bilgi qazanır. Muğamda müxtəlif musiqi variasiyaları vasitəsilə " xeyirxahlıq- insan həyatının başlıca qayəsidir”, - fikri təsdiq olunur.
Aydın görünür ki, muğamları anlamağın yolu, bu sirli xəzinənin açarı zəngin Şərq dünyagörüşünə sahib olmaqdır. Azərbaycan xalqı isə zaman - zaman bu açarı ən qiymətli bir irs kimi nəsildən-nəsilə ötürüb.
